Dönerin “geleneksel eser adı” (TGS) olarak tescil edilmesi talebiyle Türkiye’den Avrupa Birliği’ne (AB) yapılan müracaata itiraz mühleti doluyor. Türkiye’deki döner üreticilerini temsil eden İstanbul merkezli Milletlerarası Döner Federasyonu tescil için müracaatta bulunmuş, ilgili ilan 24 Nisan’da AB Resmi Gazetesi’nde yayınlanmıştı. Karşı görüşlerin iletilmesi için tanınan üç aylık müddette Almanya’da üreticiler 10 farklı itiraz dilekçesi sundu.
Pekala Türk derneği ne istiyor? Almanya’nın en tanınan sokak lezzetinin akıbeti ne olacak?
Türkiye’nin tescil talebi dönerin kalitesi yahut bu eseri kimin üreteceğine değil, neyin döner olarak adlandırılacağına odaklanıyor.
Tescil müracaatında dönerin yalnızca üstten aşağıya ve 55 santimetre uzunluğunda bir bıçakla kesilebileceğine vurgu yapılıyor. “Et döner” olarak isimlendirilen eserde kullanılacak hayvanın yaşı sığır için en az 16 ay, koyun için ise en az altı ay olarak belirtiliyor. Ayrıyeten baharat içeriğine dair de detaylı bir tanım veriliyor.
Almanya’da ise daha genç hayvanlar kullanılabiliyor. Ayrıyeten döner içindeki kıyma ölçüsü, baharat oranı ve hazırlanışında kullanılan bıçak tipleri de farklılık gösteriyor. Almanya’da döner sanayisi 1992’de regüle edilmiş, kalite standartları belirlenmişti. Tavuk dönere dair bir tanım içermeyen Alman kuralları, eserde kullanılabilecek kıyma ölçüsünü en fazla yüzde 60 ile sınırlıyor. Fakat bu standartların yaygın olarak ihlal edildiği biliniyor.
Almanya’da Döner daha değerli olacak telaşı
Tescil gerçekleşirse ortaya çıkacak yeni durumun işletmelerinde “döner” tabelası kullanmaya devam etmek isteyen firmaları maliyet artırıcı ek tedbirler almak zorunda bırakacağı belirtiliyor. Uzmanlar bir hayvana daha uzun müddet bakmanın getireceği yem ve başka ek masrafların bile tek başına değerli maliyet artışlarına yol açacağını söylüyor. Tanımlarını değiştirmek istemeyen üreticiler ise dönere yeni bir isim vermek zorunda kalabilir. “Drehspiess” yani “Dönen şiş” alternatiflerden biri.
Tescil başvurusu sırf maliyet artışına yol açacağı için değil Alman kültürünü olumsuz etkileyeceği için de reaksiyon çekiyor. Almanya’da döner günlük hayatının değerli bir modülü. Türkiye’den 1960’lı yıllarda gelen birinci nesil göçmenlerin yaygınlaştırdığı döner, Türk-Alman birlikteliğinin sembolü haline geldi. O denli ki Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier Nisan ayında yaptığı Türkiye ziyaretine yanında bir Türk döner ustasıyla gelmişti. Steinmeier İstanbul’da yaptığı konuşmada, “Berlin’deki Türk konuk personeller tarafından geliştirilen döner kebap, artık Almanya’nın ulusal yemeği haline geldi. Hiçbir fast food yemeği Almanya’da dönerden daha çok satılmıyor, daha çok yenmiyor, hatta daha çok ihraç edilmiyor” sözlerini kullanmıştı.
Döner son birkaç yıldır Alman iktisadı için de adeta gösterge eserlerden biri. Hayat pahalılığı döner fiyatı üzerinden tartışılır oldu. Ülkede günlük 400 ton döner tüketiliyor, bölümün yıllık cirosu ise 2,4 milyar euro.
Uzlaşı mümkün mü?
Üç aylık ilan müddetinin dolmasıyla tarafların uzlaşı görüşmelerine davet edilmesi bekleniyor. Altı aylık görüşme devrinin sonunda bir uzlaşı olmasa bile AB tek taraflı olarak tescili uygun bulup bulmadığına karar verebiliyor. Daha evvel Almanya “Pizza Neapolitan”ın tesciline de itiraz etmiş, altı aylık müddette İtalya, tanımdaki un tipinden geri adım atmıştı. Özgün tanım İtalya’ya has bir beyaz un tipi içeriyordu.
Halihazırda TSG başvurusu onaylanmış çeşitli ülkelerden 68 eser bulunuyor. Türkiye’nin kahve, lokum, baklava ve yoğurt için de klasik eser ismi talepleri bulunuyor fakat daha eski tarihli olmalarına karşın bu eserlerle ilgili tescil süreci başlamadı.
05:30
News
