Yunanistan ile Türkiye arasındaki ikili ticarette petrol rafinasyonu ürünleri ve yakıtların (%50-%70 oranında) Yunan ihracatındaki hakimiyeti ve Türk ihracatının giderek genişleyen ürün yelpazesi dikkat çekiyor. Bu bilgiler, Yunanistan’ın Ankara Büyükelçiliği Ekonomik ve Ticari İşler Ofisi’nin “2020 yılı Türkiye ekonomisi ve ikili ticari ve ekonomik ilişkiler yıllık raporu”nda yer alıyor.
On yıl boyunca, 2009’dan başlayarak, Yunanistan lehine ticaret fazlası veren iki ülke (2016 hariç), petrol ürünlerindeki ciddi düşüşle (-%56,14) 2020’de durum tersine döndü. Yunanistan’ın ticaret açığı 213 milyon Euro’ya ulaştı (-%787).
İzmir’deki STAR rafinerisinin işletmeye alınması ve Türkiye’nin diğer bölgelerinde hızla devam eden benzer yatırımların, Yunan petrol ürünleri ihracatının büyük ölçüde yerini alması ve mevcut ticaret görünümünü daha da değiştirmesi bekleniyor.
2020 yılında, iki ülke arasındaki toplam ticaret hacmi bir önceki yıla göre %26,2 azalarak 2,9 milyar Euro’ya geriledi. Yunanistan’ın Türkiye’ye ihracatı %32,2 düşerek 1,34 milyar Euro oldu ve Türkiye, Yunan ürünlerinin gittiği ülkeler arasında 6. sıraya geriledi (2019’da 4. sırada).
Benzer şekilde, Yunanistan’ın Türkiye’den ithalatı %20,2 azalarak 1,5 milyar Euro’ya düştü ve Türkiye, Yunanistan’ın tedarikçi ülkeler arasında 13. sıraya indi (2019’da 10. sırada). Türkiye için aynı yıl Yunanistan, Türk ihracatının gittiği ülkeler arasında 23. ve tedarikçiler arasında 34. sırada yer aldı.
Rapora göre, Türkiye-Yunanistan arasındaki ticari ilişkilerdeki bu değişimler, Türk ürünlerinin rekabetçi fiyatlarına (pazar büyüklüğü, daha düşük işçilik ve işletme maliyetleri gibi nesnel faktörler) ve Türkiye’nin korumacı ticaret politikasına bağlanabilir.
Bu durumun örnekleri arasında:
Yunan bakır boru ihracatının 2017’de 43 milyon Euro’dan 2020’de %38,1 azalarak 26,6 milyon Euro’ya düşmesi (Türkiye’nin antidamping tarifeleri sonucu),
Türk balık ürünleri ithalatının 2017’de 31,1 milyon Euro’dan 2020’de %80 artarak 56,2 milyon Euro’ya yükselmesi yer alıyor.
Yunanistan’dan Türkiye’ye İhracat
Yunanistan’ın Türkiye’ye ihraç ettiği önemli ürünler (petrol ürünleri hariç, toplam değerin %36’sını oluşturuyor) arasında pamuk (%14), polipropilen polimerler, veri işleme makineleri, alüminyum ürünler, pirinç, bakır borular, ilaçlar, altın, böcek ilaçları, gübreler, kumaşlar, kağıt atıkları, boyalar, puro/sigara, taşlar, mücevherler ve gemiler bulunuyor.
Özellikle 2020 yılında, Yunan gümüş ihracatında (%1233), ilaç (%608), bitkisel yağ (%333), yapay deriler (%345), gemiler (%72), böcek ilaçları (%53), kumaşlar (%53) ve kozmetiklerde (%53) dikkat çekici bir artış kaydedildi. Diğer taraftan, mineral yağlar (%58), pamuk (%24) ve kağıt atıklarında (%27,6) Yunan ihracatı azaldı.
Türkiye’den Yunanistan’a İthalat
Türkiye’den Yunanistan’ın ithal ettiği önemli ürünler arasında araçlar, petrol ürünleri, demir/çelik ürünleri, balık, kumaş/giyim, elektrikli aletler (ısıtıcılar, buzdolapları, televizyonlar), plastikler, mantarlar, kartonlar, alkoller ve elektrik enerjisi bulunuyor.
2020’de kumaş (%420, 11 milyon Euro) ve giysi ithalatındaki (%1057, 16,4 milyon Euro) artış, cerrahi maskeler ve önlükler de dahil olmak üzere dikkat çekti. Ayrıca, siklik olmayan hidrokarbonlar (%79) ve ticari araçlar (%31) ithalatında önemli bir artış oldu. Diğer ürünlerin çoğunun ithalatı azaldı, özellikle petrol ürünlerinde (%59) büyük bir düşüş yaşandı.
Belirli Ürünlerin İhracat Potansiyeli ve Zorlukları
(a)Tarım Ürünleri – Yiyecek/İçecek
Tarım ürünleri ve gıda sektörü, dış rekabete karşı yüksek koruma ile karakterize ediliyor; ithalatı zorlaştıran uygulamalar veya yüksek tarifeler aracılığıyla. Yukarıda belirtilenler, belirli gıda kategorilerinin ihracatında zorluklara yol açıyor.
Ancak, kakao, çikolata, kahve, dondurulmuş/dondurulmuş hamur, organik, hazır yemek veya tüketim için hazır gıdalar, gurme, milli ürünler, sağlıklı beslenme ürünleri gibi gıdalarda olumlu beklentiler var.
Yunan gıda ihracatı sınırlı kalmaya devam ediyor, özellikle tahılların (özellikle pirinç) en büyük payı oluşturduğu ihracat, 2020’de (%29,8 azalarak) Türkiye’ye yapılan gıda ihracatının %71’ini ve toplam petrol dışı ihracatın %3,20’sini oluşturuyor.
Beslenme hazırlıkları ve meyve/kuru yemişler çok gerilerde kalırken, zeytinyağı, içecekler ve süt ürünleri ihracatı, özellikle yüksek tarifeler nedeniyle ihmal edilebilir düzeyde.
Türk Gıda Piyasasının Avantajları
Türk gıda piyasasının avantajları arasında şunlar bulunmaktadır:
• Elverişli demografik özellikler: Düşük yaş ortalaması (32,4 yaş vb.).
• Organik ürünler ve hazır yemekler (örneğin dondurulmuş gıdalar) talebinde artış.
• Gelirde kademeli artış – orta sınıfın genişlemesi.
• Gösteriş ve taklit etkisi gibi tüketici alışkanlıkları.
• Yeni, kaliteli ürünlerin (örneğin organik, Akdeniz diyeti ürünleri) piyasaya sürülmesinde artış.
• Organize perakendeciliğin ve kısıtlı ölçüde delikates ürünlerin güçlenmesi.
• Elektronik ticaretin güçlenmesi (COVID-19 nedeniyle), tüketicilerin bu alana alışması.
• Turist akışında artış.
Türk Gıda Piyasasının Dezavantajları
Öte yandan, önemli olan gümrük ve eşdeğer engellerdir. Örnekler:
• CIF değeri üzerinden ithalat sırasında halk konut fonuna ek ücret uygulaması, bir dizi tarım ürünü için geçerlidir.
• Bazı alkollü içecek kategorileri için uygulanan Özel Tüketim Vergisi dışında, alkol oranına bağlı olarak minimum vergi uygulaması, alkollü içeceklerin fiyatını önemli ölçüde artırır (bira için %63+0,63 TL/L, şarap için 5.75 TL/L saf alkol, rakı için 171 TL/L saf alkol).
• Türkiye’deki alkol tüketimini sınırlamak amacıyla yasal düzenlemeler.
. Daha düşük fiyatlı rekabetçi yerel (Türk) ürünler.
• İthalat süreçleri.
• Ürünlerin veya Coğrafi İşaretlerin taklit edilme riski.
• Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde, AB menşeli tüm tarım ürünleri Türkiye’de gümrük vergisine tabiidir. Gümrük vergisi, özellikle bazı gıda ve içecekler için neredeyse caydırıcıdır çünkü genellikle yerel benzer ürünlerle rekabet ederler.
b) Yapı Malzemeleri
Yapı malzemeleri üretim sektörü, Türkiye’nin en önemli sektörlerinden biridir. 2019 yılı verilerine göre Türk İnşaat Malzemeleri Üreticileri Birliği’ne göre, yerel pazar önemli ölçüde daraldı (-13%), 378 milyar TL iş hacmi gerçekleştirildi ki bunun 17,59 milyar doları ihracattır. Türkiye, yapı malzemeleri ihracatında dünyanın en büyük 10. ülkesidir. En önemli başarıları arasında çimento, hazır beton, gaz beton, çelik boru, cam paneller, cam bloklar, seramik kaplama malzemeleri, seramik sağlık gereçleri, yapı sıvaları, doğal taşlar, ham mermer – traverten, plastik pencere profilleri, plastik prefabrik bileşenler, alüminyum yapı malzemeleri üretimi ve ihracatı yer alır.
c) İlaçlar
• Türkiye’deki sağlık harcamaları (kamu ve özel) ülkenin GSYİH’sinin %5,1’ini temsil eder (OECD ülkeleri arasında en düşük oran), OECD ortalaması %8,9’dur.
• Toplam sağlık harcamalarının yaklaşık %20’si ilaç harcamalarını temsil eder.
• Yerel ilaç sektörü 35.000 çalışanı sayar ve üretim 11.000’den fazla ürün kodunu kapsar.
• Türk pazarında yaklaşık 500 şirket faaliyet göstermekte olup bunların 81’i üretim tesisleri ve 11’i ilaç endüstrisi için hammadde üreticileridir.
• Reçetesiz satılan (OTC – Over The Counter) ilaçlar pazarın düşük bir yüzdesini oluşturur (yaklaşık %10).
• Biyoteknolojik ilaçlar, 6,1 milyar Türk lirası satış değeriyle reçeteli ilaç pazarının %17,4’ünü temsil eder.
• 2010-2018 döneminde, ilaç ihracatı en yüksek artışı (%93,7) göstererek değerde 1,04 milyar euroya ulaştı.
AB ülkelerinden ithal edilen ilaçlar gümrük vergisine tabi değildir. Ancak, Türkiye Sağlık Bakanlığı’ndan bir uygunluk sertifikası (conformity certificate) ile eşlik etmelidir. 2010 yılından bu yana, AB’den ithal edilen ilaçlar için Türkiye, AB ülkelerinin kurumları tarafından verilen İyi Üretim Uygulamaları (GMP) sertifikalarını kabul etmemektedir. Bundan böyle, AB ülkelerinden ihraç edilen ilaç ürünleri, yalnızca resmi Türk denetçiler tarafından verilen sertifikalarla eşlik edilirse Türk makamları tarafından kabul edilir. Eğer ürün böyle bir sertifika taşımıyorsa piyasaya sürülme izni alamaz. Bu uygulama nedeniyle ithalat işlemlerinde gecikmeler yaşanmaktadır.
Ayrıca Türkiye, 2017’den itibaren AB’den ithal edilen bir dizi ilacın maliyetinin sosyal güvenlik tarafından karşılanmayacağını, yerel üretimi desteklemek amacıyla sadece yerel olarak üretilenlerin karşılanacağını AB’ye bildirdi. Avrupa İlaç Üreticileri Federasyonu (EFPIA) bu önlemle ithal ürünlerin %75’inin dışlanacağını tahmin etmektedir.
(d) Kozmetikler
• Piyasanın yıllık yaklaşık %10 oranında büyüme hızı gösteriyor. Pazar büyüklüğü 13 milyar Türk lirasını aşmış durumda.
• Son on yıllarda yabancı yatırımcıların ve çok uluslu şirketlerin yerel pazara girişi gözlemlenmektedir.
• İç piyasa endüstrisinin gelişimi, ithal edilen ham maddelere olan yoğun bağımlılıkla gerçekleşmektedir.
• Pazarda yüksek düzeyde rekabet var – büyük çok uluslu şirketler de Türk pazarında etkin olup geniş bir pazar payını kaplamaktadırlar.
• Büyüme faktörleri: çalışan kadın sayısının artması, şehir merkezlerinin gelişmesi, genç nüfus, tüketici alışkanlıklarında değişiklik/kaliteli ve doğal ürün arayışı, wellness & spa merkezlerinin yaygınlaşması ve genişlemesi.
• Pazarın üçte biri saç bakım ürünlerinden oluşuyor (%61 şampuan ve stil ürünleri). Ayrıca, erkek bakım ürünleri, epilasyon ürünleri, göz makyajı, ruj, diş macunları, deodorantlar, bebek sağlığı ve bakım ürünleri de güçlü bir varlık gösteriyor.
• Doğal ürünlere olan ilgi artıyor.
• Güneş koruyucu ürünlerdeki artış (bilinçlendirme ve turizm).
13:27
News
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
